Colemêrg'in Çelê (Çukurca) ilçesine bağlı Tiyarê bölgesi ile 1995 yılında boşaltılan Êriş, Jiyaniş, Talisan, Bilecan ve Serêsêvê köylerinde petrol sondaj kuyuları açılıyor. Tapulu mülk olan ancak 30 yıla aşkındır “yasaklı bölge” ilan edilen köylere yurttaşlar izin alıp girebiliyor, petrol ve maden şirketlerine ise girişler serbest. 2023 yılında ilçe merkezine bağlı olan Sêgirê Mahallesi’nde açılması planlanan petrol sondaj kuyusu için Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Batman Bölge Müdürlüğü tarafından hazırlanan “AR/TPO/K/N51-c1,c2 ruhsat numaralı Çınarlı-1 Petrol Arama Sondajı” Proje Tanıtım Dosyası, Hakkari Valiliği’ne bağlı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü tarafından incelendi. Valilik, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği’nin 17. maddesi kapsamında projeye “ÇED Gerekli Değildir” kararı verdi. 

 

Kararla birlikte bölgede başlatılan petrol arama çalışmaları devam ediyor. İlçeye bağlı köyler uzun yıllardır “özel güvenlik bölgesi” ve “yasaklı alan” statüsüyle yurttaşların girişine kapalı. Yasaklı köylerde maden ve petrol aramaları bölgenin ekolojik yapısı, su kaynakları ve biyolojik çeşitliliği açısından ciddi riskler barındırıyor. Köylerine dönüşleri engellenen, topraklarına dair hiçbir tasarruf hakkına sahip olmayan yurttaşlar, şirketlere verilen ruhsatlara tepki gösterdi. 

 

'KÖYÜMÜZÜ YOK ETTİLER'

 

Köylerinde yıllardır iş makinalarının çalıştığını ancak kendilerinin köye girişinin yasak olduğunu belirten Bilecan köyünden Ömer Tan," Köyümüz Bilecan 1995'te boşaltıldı. Boşaltılmadan önce geçimimizi hayvanlarla ve ektiğimiz sebze ve meyveler ile sağlardık. Ama daha sonra köyümüz boşaltıldı ve 30 yıldır köyümüze girişler yasak. Yılda bir defa izin veriyorlar gidiyoruz ve bir kaç saat sonra çıkıyoruz. Devlet bize,' köyünüz serbest' diyor ama girmemize izin verilmiyor. Ancak kaç yıldır köyümüzde iş makinaları var ve onları köyümüzde çalıştırıyorlar. Bu makinalar kalanı da yok ettiler. 2 yıldır köyümüzde petrol arayacaklarını söylüyorlar. Köyümüzde bir şey bırakmadılar, yaylalarımızı bitirdiler. Şimdi de petrol sahası için ruhsat aldılar. Köyümüzde petrol araması başlayacak. Ancak yasak ve girmemize izin verilmiyor. Bizler köyümüzde petrol aramasını istemiyoruz. Köyümüz üzerindeki bu yasakların kaldırılmasını istiyoruz. Köylerimizi inşa etmek istiyoruz, köylerimize dönmek istiyoruz. Bu sürecin ruhuna uygun olacak şekilde bu talanın durdurulmasını istiyoruz. Çadırda bile olsa biz köyümüzde yaşamak istiyoruz" diye konuştu. 

 

MADEN ARAMASI SUYU KURUTTU

 

Maden aramasının yapıldığı köylerde su kalmadığını kaydeden Metin Deniz, "Tiyarê, Jiyaniş ve Serêsêvê köyünde maden araması var. Bu köylerde kurşun çinko madenleri çıkartılıyor. Diğer köylerde ise petrol araması için ruhsat alınmış ve bu yıl petrol araması başlatılacak. Erîş köyünde sondaj kuyusu açıldı ve bunun hazırlıkları yapılıyor. Köylere akan suları petrol şirketlerine çekmişler. Diğer geri kalanı da devlet askeriye için çekmiş. Yani şuanda köye akan su bırakmadılar. Ne Talisan ne de Bilecan köylerinde su kalmamış. Seranê köyünün suyunu da üst bölgelere vermişler. Şuanda sadece Tiyarê ve Heşet köyüne su akıyor. Bu köylere gidişler de yasak ama petrol ve madene serbest. Bizim talebimiz köylerde petrol ve maden araması için verilen ruhsatların iptal edilmesidir. Biz gidip köylerimizi yeniden inşa etmek istiyoruz " diye belirtti. 

 

'MADENE SERBEST BİZE YASAK'

 

Talisan köyünden Sadır Sayır, petrol aramalarının başlamasıyla beraber köylerinde ciddi bir ekolojik tahribatın olacağını belirterek,"Devlet köylerimizi boşalttı, bizde mecburiyetten çıktık. 1995'ten bu yana köylerimiz boş. Şuanda köyde hükümet var. Bize yasak, giremiyoruz. Yılda bir defa 2 saat için izin veriyorlar. Köylerimiz tapuludur ve tapuları bize aittir. Ancak şuanda maden ve petrol araması için hazırlıklar yapılıyor. Köy bizim, mülk bizim, toprak bizim. Kimin petrolünü kimden habersiz çıkartıyorlar? Maden ve petrol çıkartılırsa köyde hiç bir şey kalmayacak. Bu maden ve petrol aramalarında bizim halk olarak bir çıkarımız yok. Madene, petrole açık, serbest ama bize yasak. Neden bize bunu yapıyorlar?  Biz köyümüze gidip yine eskisi gibi yaşamak istiyoruz" diye konuştu. 

 

MA/ Zeynep Durgut